Samson ve Delilah, Eski Ahit’te yer alan, dönemin Antik Filistinlileri ve İbranileri arasındaki dinamiği simgeleyen iki karakterdir. Sanattaki yerlerine gelmeden önce, hayatlarını ve gelişen olayları anlatmak daha doğru olacaktır.
Samson annesi tarafından Tanrı’ya adanmış, İbranilerin bir kahramanıdır. Kendisini asla saçlarını kesmeyeceğine, şarap içmeyeceğine ve ölüye el sürmeyeceğini yemin ederek Tanrı’ya adar. O dönemde Filistin halkı, İbranilere kötü davranmaktaydı ve sürekli aşağılamaktaydı. Bu iki millet arasında bitmek bilmeyen bir çekişme vardı ve birbirilerine adeta düşman kesilmişlerdi. Fakat İbrani Samson o kadar güçlüydü ki elleriyle bir aslanı parçalar, bir eşeğin çene kemiğiyle binden fazla Fenikeliyi öldürür ve tutuklu olduğu Gazze’nin demir kapılarını elleriyle sökerek kaçar. Kendisine Tanrı tarafından ilahi bir güç verilmiştir.
Samson, bir gün Filistinli bir kadın olan Delilah’a âşık olur. Kimi kaynaklara göre Delilah bir hayat kadınıdır. Bunun bir kesinliği olmamasıyla birlikte Filistin’in devlet adamları tarafından Samson’ın gücün kaynağını öğrenmek için tutulduğu kesindir.
Samson, tutkulu bir şekilde Delilah’a tutulmuştur. Delilah bundan yararlanarak sürekli Samson’a gücünün neyden kaynaklandığını sorar. Samson her defasında ona farklı cevaplar verir ve farklı zayıflıklar uydurarak onu yanıltır. Fakat bir gün gerçeği daha fazla saklayamayan Samson, Delilah’a gücünün saçlarından kaynaklandığı ve gücünü kaybetmemek için onları asla kesmemesi gerektiğini söyler. Bunun üzerine Delilah ona tuzak kurar ve onunla birlikte olduktan sonra gece Samson’u yatakta bağlayarak saçlarını keser. Böylece Samson gücünü kaybeder ve Filistinliler karşısında savunmasız konuma düşer. Filistinlilere teslim olan Samson’ının önce gözleri oyulur ve sonra sonsuz tutsaklığa mahkum edilir.
Bu hikaye, sanatın resim, müzik ve sinema gibi farklı alanlarına konu olmuştur. Öncelikle, bu hikayenin konu alındığı en çok bilinen eser Rubens’in resmidir. Rubens, hikayenin en can alıcı kısmını resmetmiştir.
Samson, Delilah ile birlikteliklerinin ardından sevgilisinin kucağında huzurla uykuya dalmıştır. Delilah’ın arkasındaki yaşlı kadının kimliği bilinmemekle beraber, Delilah’ın hayat kadını olduğu söylemleri dikkate alınırsa o kadının bir kadın satıcısı olduğu söylenebilir. Fakat eğer durum bu değilse ortaya bir teori daha çıkıyor: yaşlı kadın ve Delilah’ın yüzleri birbirilerine neredeyse eştir. Samson’ın kucağında yattığı sevgilisi genç Delilah’ı, arkasındaki yaşlı kadın ise yaşlanmış Delilah’ı temsil ettiği söylenebilir. Fakat bu yine de çok güçlü bir iddia değildir.
Eserdeki diğer figür, Samson’ın saçını kesen adamdır. Samson’ın saçlarını kesen Filistinli adam makası ve saç öbeğini tutan ellerini birbirine çapraz şekilde konumlamıştır; bu da Samson ve Delilah arasındaki aldatmacayı temsil etmektedir. Diğer bir simge ise arka planda duran Venüs ve Cupid heykelleridir. Aşk Tanrıçası ve onun oğlunun heykellerinin resimde olması, Samson’ın içine düştüğü aşkın aldatıcılığını temsil etmektedir. Resmin sağına baktığımızda ise aralanmış kapının ardında bekleyen bir grup Filistin askerini görürüz. İçeri girip Samson’ı yakalamak için önce gücünü kaybetmesini bekliyorlar.
Resimde Samson’ın kaslı bir tasvirini görürüz. Ayrıca üstünde diğerlerinin aksine kıyafet yerine bir hayvan postunun olması onun gücüne ve vahşiliğine dair bir vurgulamadır. Bütün bu vurgulamalara karşın Samson’ın huzur içinde sevgilisi Delilah’ın kucağında huzurla uyuması, Samson’ın Delilah’a karşı duyduğu güveni ve durumdan habersizliğini gösterir. Delilah ise parlak kırmızı elbisesi ile şehvete dair bir vurgudur.
Rubens’in hikayenin resmettiği kısmının, başka ressamlar tarafından resmedilmiş farklı versiyonları da vardır. Mesela günümüzde Strazburg Güzel Sanatlar Müzesi’nde yer alan, İtalyan ressam Guercino tarafından da aynı sahne resmedilmiştir.
Aynı sahnenin resmedildiği iki farklı tablo ise şunlardır:
Samson ve Delilah’ın hikayesi sinemaya da uyarlanmıştır. 1949 yılında Cecil B. DeMille tarafından başrollerde Victor Mature ve Hedy Lamaar ile filme alınmıştır.
Aynı zamanda bu hikayeyi şarkılarda da görmekteyiz. Sözleri Leonard Cohen tarafından yazılmış “Hallelujah” şarkısı başta Jeff Buckley de olmak üzere birçok sanatçı tarafından coverlanmıştır. Şarkının Türkçe sözleri ise şöyle:
Duydum ki gizli bir akort varmış
Davut’un çaldığı ve Tanrı’nın hoşuna giden
Ama sen pek müzikle ilgilenmiyorsun değil mi?
Böylece giderken
Dörtlüsü, beşlisi
Minöre düşüyor, majore çıkıyor
Şaşırmış kral Yakarış’ı besteliyor
Hallelujah
İnancın güçlüydü ama kanıt istiyordun
Onu çatıda banyo yaparken gördün
Onun ay ışığındaki güzelliği ayaklarını yerden kesti
Seni bir sandalyeye bağladı
Tacını kırdı, saçlarını kesti
Ve dudaklarından Yakarışı aldı
Hallelujah
Belki daha önce buraya gelmiştim
Bu odayı biliyorum,bu yerde yürümüştüm
(Biliyorsun)Seni tanımadan önce yalnız yaşardım
Mermer kemerde bayrağını gördüm
Aşk zafer kazanılacak bir yürüyüş değil
Soğuk ve kırık bir Yakarış’tır
Hallelujah
Bana neyin gerçek olduğunu ve aşağıda neler döndüğünü anlattığın zamanlar vardı
Ama şimdi bana bunları göstermiyorsun değil mi?
Ve hatırlıyorum sana sığındığım zamanlar
Kutsal güvercin de hareket ediyordu
Ve aldığımız her nefes bir Yakarış’tı
Hallelujah (şükürler olsun)
Belki yukarıda bir Tanrı var
Fakat aşktan öğrendiğim tek şey
Silahını senden önce çeken birini nasıl vuracağın oldu
Ve bu gece duyabileceğin bir ağlayış değil
Işığı görmüş birisi değil
Soğuk ve kırık bir Yakarış’tır
Hallelujah
Melisa YILDIZ
Kaynakça
https://www.sanatabasla.com/2012/06/samson-ve-delilah-samson-and-delilah-rubens/
http://birgunbiryerde.blogspot.com/2014/04/samson-ve-delilah.html
https://resimbiterken.wordpress.com/2014/03/22/anthony-van-dyckin-samson-and-delilah-eseri/
https://www.sarkicevirileri.com/leonard-cohen-hallelujah-sarki-cevirisi/
%23/media/File:Anton_van_Dyck_-_Samson_and_Delilah_-_Google_Art_Project.jpg){kind=link}
