Birey ve Hakları Adilce Kucaklaşabilecek mi?
Son birkaç gündür ismini duyduğumuz İnsan Hakları Eylem Planını geçtiğimiz günler de açıklayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu planın 9 amaç, 50 hedef, 393 faaliyeti içeren 2 yıllık bir plan olduğunu söyledi. Bu planın sivil bir anayasayı hedeflediği ve Türkiye’de hem yargı bağımsızlığı hem de adil yargılanma hakkını güvence altına alacağını da vurguladı. Bu yaptığı açıklamalarını hukuk çevrelerine yönelttiğimiz de birçok kişi buna kuşkuyla yaklaşıyor. Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Yargıcı Rıza Türmen, kuvvetler ayrılığı ve yargı bağımsızlığı sağlanamadığı sürece, eylem planındaki düzenlemelerin “kozmetik ve palyatif” kalacağı görüşünde. Aynı zaman da Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Osman Can ise cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde her şeye tek kişinin karar verebildiğini belirterek eylem planının ancak “muktedirin iyi kral olmaya karar vermesiyle” yaşama geçebileğini dile getirmiştir. Şimdi planın ayrıntılarına baktığımızda “ İnsan onurunun bütün hakların özü olarak hukukun etkin koruması altında olduğunu, devlet girişimi ve çalışma hürriyetini rekabete dayalı serbest piyasa kuralları ile sosyal devlet ilkesi çerçevesinde korunması ve geliştirilmesini ve buna ek olarak hiç kimsenin eleştirisi veya düşünce açıklaması nedeniyle özgürlüğünden yoksun bırakılmaması gibi ilkelerin yer aldığını görmekteyiz.
Belgeye göre uzun yargılamadan kaynaklı zararların giderilmesi için ise Anayasa Mahkemesi’ne başvurudan önce devreye girmek üzere “İnsan Hakları Tazminat Komisyonu” da kurulacaktır. Eylem planının hazırlık aşamasında, AYM ve AİHM kararlarında yer verilen ihlal alanlarına ilişkin etkili çözümler geliştirilecek. İnsan hakları alanında faaliyet gösteren uluslararası koruma mekanizmalarının gözlem ve raporları da dikkate alınacak. İnsan hakları alanında ulusal ve uluslararası sivil toplum örgütleriyle iş birliği yolları geliştirilecektir. İnsan Hakları Eylem Planı’nın 9 amacına bakacak olursak; Daha güçlü bir insan hakları koruma sistemi, yargı bağımsızlığı ve adil yargılanma hakkının güçlendirilmesi, hukuki öngörülebilirlik ve şeffaflık, ifade ve din özgürlüklerinin korunması geliştirilmesi, kişi özgürlüğü ve güvenliğinin güçlendirilmesi, kişinin maddi ve manevi bütünlüğü ile özel hayatının güvence altına alınması, mülkiyet hakkının daha etkin korunması, kırılgan kesimlerin korunması ve toplumsal refahın güçlendirilmesi, insan hakları konusunda üst düzey idari ve toplumsal farkındalık yaratmaktır. Bu planın ise yeni yılda uygulamaya alınması hedeflenmektedir. Ne kadar uygulanabilir ve faydalı olabileceğini de zamanla göreceğiz. Umudumuz, bireyin ve haklarının adil bir şekilde kucaklaşması…
Şevval FALAY
