Japonya’daki bilim insanları, “yeniden doğuşun” en nihai örneklerinden birini ortaya koydu. Deniz salyangozunun ‘Elysia cf. marginata’ ve ‘Elysia atroviridis’ adlı türlerinin kendi kafalarını vücutlarından ayırabildikleri ve ardından kalp ve diğer hayati organlar dahil baştan yepyeni bir gövde kısmı oluşturabildikleri gözlemlendi. Current Biology dergisinden yayınlanan araştırmaya göre ‘ototomi’ denen bu sürecin en aşırı örneklerinden olduğu belirtilen bu yenilenme 1 aydan daha kısa sürdü.
Küçük, sevimli ve tuhaf oldukları için Japon deniz salyangozlarını incelemeyi sevdiğini söyleyen, hatta bu canlıların kısa süreli fotosentez yapabildiğini aktaran doktora öğrencisi Sayaka Mitoh 2018’de laboratuvarda bir gün tuhaf bir durum fark etti. Deniz salyangozlarından birkaçı başlarını gövdelerinden ayırdı ve baş kısımları canlı kalmaya devam etti. Ayrılan gövde kısmı uzun süre hayatta kalmasa da baş kısmı saatler içinde alglerle beslenmeye başladı ve 3 hafta içinde ‘yarayı kapatıp’ kendine yeni bir gövde oluşturdu. Bunun üzerine Mitoh ve Nara Kadın Üniversitesi profesörlerinden Yoiçi Yusa bu işlemi kendileri denemek istedi. 16 deniz salyangozunun kafasını kesen araştırmacılar, bunlardan altısının vücutlarını yenilediğini, bunların üçünün de başarılı olup hayatta kaldığını gördü.
Biyolojide “ototomi” olarak bilinen bu süreçte bazı canlılar tehlike gibi anlarda vücutlarının bazı uzuvlarını vücutlarından ayırıyor. Örneğin kertenkeleler bir tehdit anında kuyruğunu geride bırakabiliyor. Ama “ototomi”nin en uç örneğini’ gördüklerini söyleyen Yusa’ya göre tüm bir vücudunu bırakan başka bir hayvan daha yok. Kaliforniya Eyalet Politeknik Üniversitesi’nden Angel Valdes de diğer bazı salyangoz türlerinin bazı uzuvlarını yenileyebildiğini ama hayati organların yenilenmesinin aşırı bir örnek olduğunda hemfikir. Araştırmacılar bu deniz salyangozu türlerinin vücutlarındaki bir parazitten kurtulmak için böyle bir teknik geliştirmiş olabileceğini düşünüyor.
Uzmanlar hayatta kalmasına yarayacak birçok uzvunu ve sistemini kendinden ayıran baş kısımlarının yeni bir vücut yaratacak enerjiyi de, alglerle beslenerek kazandıkları hücrelerin fotosentez yapmasıyla bulduğunu sanıyor. Ave Maria Üniversitesi’nden Nicholas Curtis de kendilerini yenileyebilen diğer canlıların geçirdiği süreçlerden çok daha karmaşık bir süreç yaşayan bu deniz salyangozları sayesinde insan hücreleri ve dokularındaki tahribatların nasıl düzeltilebileceğine dair yol gösterici olabileceğini umuyor.
Kaynak: Sciencealert
Beyda GÜLAL
