Aktif okuma, istekli, lüzumsuz bilgilerin temizlenerek ayık ve sağlam bir irade ile çaba harcayarak okumadır. Pasif okuma ise hiç çaba harcamadan ne veriliyorsa hemen kabul edilen okuma türüdür. Okuma esnasında aktiflik artıkça okumanın verimi ve kalitesi de artar. Okunan metin ne tür ve üslupta olursa olsun, okuma işi yorumlama ve anlama istediği için okurun her an faal ve aktif bir durumda olması gerekir. Okuduğu metne kendini vermeli, anlam ve kelime oyunları içerisinde, asıl anlatılmak isteneni anlamayı hedeflemelidir. Aktif okur metinlerdeki anlatılan duygu ve düşünceyi iyi mukayese eden ve bir izci gibi anlatılmayan, gizlenen bilgileri irdelemelidir. Pasif okur ise okuma demek pek doğru olmayabilir, adeta kitaba akli ve fikri perdeleri kapalı bir şekilde bakma eylemi olarak değerlendirebiliriz. Okuma eylemi denildiği zaman genellikle bir metin tasavvur edilir. Oysa ki; bir afişi, filmi, reklamı ve bir belgeseli izlemekte okuma olarak değerlendirilmelidir. Çünkü okumak, yorumlamak ve anlamaktır. Yorumlanabilen, anlamlandırılabilen her türlü şey, okumak olarak değerlendirilmelidir. Aktif okurun dikkat kesilmesi gereken üç madde işini bir hayli kolaylaştıracaktır.
1- Analiz ve tenkit ederek metni gerçek manada anlamaya çalışarak,
2- Okuduğu metinde elde edeceği bilgileri düşünerek okuma eylemini gerçekleştirmek,
3- Okuduğu metni her yönüyle analiz ederek, kabiliyetine uygun metinler seçmek ve bilgi kültür seviyesini yükseltecek okumalar yapmaktır.
Aktif okur daima yeni hedefler yeni kitaplarla yoluna devam etmelidir. Hâsılı kelem aktif okur her an her hususta akli melekelerini dinç, bilgi almaçları ayık olmalıdır.
Kaynak:
İnsan ve Hayat Kitaplığı (Canlı Kitap)
Ömer Tayyip GÜNEŞ