Hayatınızda bir kere de olsa “Bir sürü insan var nasıl olsa biri yardım eder” dediyseniz gelin birlikte Bibb Latane ve John Darley tarafından yapılan “Seyirci Kalma Etkisi Deneyi”ne bir göz atalım.
Deneyde katılımcılar 3 gruba ayrılıyor ve göstermelik birer anket doldurmaları rica ediliyor. Birinci odada tek bir katılımcı, ikinci odada 3 katılımcı, son odada ise 1 katılımcı ve iki sahte katılımcı olmak üzere 3 kişi bulunuyor.
Katılımcılar anketleri doldururken odanın altından hafifçe duman verilmeye başlanıyor. Peki 3 odaya da konumlandırılmış katılımcılar buna nasıl tepki veriyorlar?
İlk odada tek başına olan katılımcıların %75’i dışarı çıkarak dumanı haber veriyor.
3 katılımcının olduğu 2. odada bu oran %38’e düşüyor.
3. odada ise 2 sahte katılımcı dumana göz atıp kafalarını geri çeviriyorlar ve diğer gerçek katılımcının tepki verme oranı %10 olarak ölçülüyor.
Sonuç olarak olaya tanık olan kişi sayısı arttıkça kişiler kendilerinde daha az sorumluluk hissederek hem diğerlerinin tepki vermesini bekliyor hem de herkes bu şekilde hissedip kimse tepki vermeyince total olarak verilen tepki sayısı azalıyor.
Eminim bu deney size yaşanılan bir sürü şeyi hatırlatmıştır. Kadın cinayetleri, aile içi şiddet, çocuklara gösterilen şiddet. Haberleri izlerken “Onca insan varmış biri de yardım etmemiş mi?” dediğimiz binlere cinayet…
Peki çıkarmamız gereken sonuç ne?
Birincisi, yardıma ihtiyacı olan birisini gördüğünüz de birisi yardım eder diye düşünmemelisiniz. Çünkü o birisi sizsiniz.
İkincisi, eğer sokakta yardıma ihtiyacınız olursa topluluğa seslenmek yerine bir kişiyi çekip ondan yardım istemelisiniz. Çünkü Kendimizi sorumlu hissetmediğimiz olaylara dahil olmayız. Başkaları olayı umursamayıp sorumluluk almadığında durumun ciddi olmadığını düşünürken; tek başımıza olduğumuzda suçluluk mekanizması devreye girer ve sorumluluk üstlenip yardım ederiz.
Kaynakça:
tzv
yirmilerim
Sude BATTIR