Hepimiz bazen geç kalıyoruz ama her zaman en az beş dakika geç kalan biri olmak sanattır. Bu rahatsızlık yaratan bir sanattır. Ya da araştırmacıların bulgularına göre; kişiliğinizin bir yan etkisi de diyebiliriz. Peki, o halde, insanların sürekli otobüsleri, trenleri kaçırmasının, arkadaşlarını sinirlendirmesinin, düğüne gelinden sonra gitmesinin altında yatan sebep nedir ve bu durumu düzeltmek neden bu kadar zordur?
Geç kalmanın birçok olumsuz etkisi, caydırıcısı ve hatta bazı durumlarda cezası vardır. Buradaki paradoks ise tüm ceza ve sonuçlarına rağmen yine geç kalabiliyor olmamızdır. İnsanların sıklıkla geç kalmalarının en açık ve genel nedeni, bir işin ya da olayın ne kadar sürede gerçekleşeceğini tam olarak tahmin edemiyor olmalarıdır.. Buna da “Planlama Hatası” diyoruz. Mevcut araştırma, ortalama bir insanın, bir işi tamamlamanın ne kadar süreceği ile ilgili tahminlerinin gerçek süreden %40 daha az olduğunu gösteriyor.
Bir diğer özellik de birinci sebep ile yakından ilişkilidir. Aynı anda birden çok iş yapan kişilerin hep geciken insanlar olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmacı Conte, daha önce 181 metro makinisti üzerinde yaptığı bir araştırmada, aynı anda birden çok iş yapanların daha sıklıkla işe geç kaldıkları tespit etmiştir. Bunun sebebi ise aynı anda birçok iş yapmanın üst biliş ve o anda yapılan işin bilincinde olmayı zorlaştırmasıdır. Conte, 2001’de yaptığı bir diğer araştırmada ise, her zaman geç kalmaya eğilimli olan bir kişilik tipolojisinin de varlığından bahsetmektedir. Aşırı düzenli ve başarı odaklı (araştırmada A tipi olarak bahsedilen grup) kişilerin, araştırmadaki diğer grubu oluşturan B tipi insanlara göre daha dakik olduğu ortaya konulmuştur. Aslında, A ve B tipi insanlar zamanın akışını daha farklı algılamakta. Geçmiş üç çalışmada Conte, A tipi insanların bir dakikayı 58 saniye olarak, B tipi insanların ise 77 saniye olarak algıladıklarını kaydetmişti. Bu, her dakika için 18 saniyelik fark, uzun süreler söz konusu olduğunda üst üste eklenerek ciddi vakit kaybına ve gecikmeye neden olmaktadır. Elbette bunları bilmemiz sorunu çözebilmiş olduğumuz anlamına gelmiyor.
Ancak araştırmacılar dakikliğimizi artıracak stratejiler geliştirmeye çalışmaktalar. Görevlerin ve işlerin süresini yanlış tahmin eden insanlar için, aktiviteleri detaylı aşamalara bölerek değerlendirmek zaman algısının daha doğru işlemesini sağlayacaktır. 2012 yılında yapılan bir çalışmada, insanların bir işi yapmadan önce akıllarında yaptıklarını hayal etmeleri istenmiş ve böylelikle zamanlama konusunda daha doğru tahminler ürettikleri kaydedilmişti. Geç kalan insanlar ayrıca aynı anda iki yerde olamayacaklarını bilmeli ve buna göre daha az işi planlama yoluna gitmişlerdir. Tabii bazı insanlar geç kalmayı hiç de önemsemiyor olabilir. İş kişilik tipolojinize geldiğinde ise neredeyse yapılabilecek hiç bir şey yok. Ancak o zaman da çözüm olarak zamanı yanlış hesapladığınızı kabul edip üzerine bir kaç dakika eklemek bizi kurtarabilir.
Kaynakça:
sciencealert.com
Beyda GÜLAL