Bugüne kadar düşüncelerinizi ifade ederken kısıtlandığınızı düşündünüz mü? Veya bir başka deyişle özgürlüğünüzün elinizden alındığını?
Bu soruya cevap verebilmek için öncelikle düşünce özgürlüğü kavramını bilmeniz gerekli. Düşünce özgürlüğü, insanların herhangi bir konu ile ilgili düşüncelerini hiçbir baskı altında kalmadan, toplum veya devlet tarafından yargılanmadan özgür bir şekilde ifade edebilmesidir. Soruya dönecek olursak, cevabı evet. Bunun sebeplerini hiç sorguladınız mı? Elbette her insan din, inanç ve benzeri farklılıklar göz etmeksizin düşüncelerini açıklama hakkına sahiptir. Fakat her insanın bazen büyüklerimizin bile dikkat etmediği bir çizgi var: Düşüncelerimizi ifade ederken toplumun herhangi bir kesimini hedef almak ve saygıyı aşmak… Tarih boyunca birçok medeniyet ve devletlerin gelişememesindeki en önemli etmen düşünce özgürlüğünün kısıtlanmış olmasıdır. Tarihin belli dönemlerinde öldürülen, mahkûm edilen birçok bilim insanı, filozof olmuştur.
Dilerseniz bahsettiğim konular üzerinde biraz konuşmak isterim: İlk paragrafta dediğim cümleyi hatırlıyor musunuz? “Toplum veya devlet tarafından yargılanmak” günümüzde örnekleri olsa da sizi biraz daha geçmişe götürmek istiyorum. Matematik ve geometri alanında öne çıkan Pisagor, erkeklerin kadınlardan daha üstün olduğu düşüncesini reddedip kadın ve erkeğin eşit olduğunu savunduğu için karşıt görüşler tarafından öldürülmüştür.
Bu vahşi katliamlardan bir diğeri yine hepimizin bildiği felsefede adını duyurmuş olan Sokrates’tir. Sokrates, eğittiği öğrencilerin kafasını karıştırdığı gerekçesi ile toplum tarafından tehdit görülmüş ve zehirlenerek öldürülmüştür. Tek suçu sahip olduğu bilgileri paylaşmak istemesidir. Belki de yıllarca insanlık bu yüzden gelişemedi. Bu özgürlükler arasında engel faktörlerden biri de din-inanç meselesine değinmek istiyorum. Ne yazık ki tarihin ve günümüzün en önemli faktörü dindir. Özellikle Katolik kilisesinin güçlü olduğu dönemlerde dine ters düşen her bilgi ve düşünce suçtu. Bu durumun birçok din adamının dine bağlılığından kaynaklı olduğunu düşünüyorsanız üzgünüm, ama değil özellikle dini çıkar için kullanan Papa’nın aleyhine idi. Papa’nın düşüncesini yanlış çıkaran bir bilgi veya düşünce tehditti, bu yüzden en ağır şekilde cezalandırılır ve acımasız bir şekilde öldürüldü.
Bu söylediklerinden tek bir çıkarım yapmanızı ve aklınızda kalmasını istediğim cümle Voltaire’in “Düşüncelerinize katılmıyorum ama söz ve düşünce özgürlüğünüzü sonuna kadar savunacağım” sözüdür. Bu yazıyı okuyan her bireyin düşüncelerini dile getirirken belli bir kesimi hedef almadan, küçümsemeden ve en önemlisi ise görüşlerine katılmasa dahi saygı göstermenin en önemli özveri olduğunu bilmesini isterim.
Elif Ezgi BEDİR