Gerçek nedir? Gerçeklik nedir? Bilgi nedir? Hayat nedir? Hayatın anlamı nedir?
Her insan az ya da çok bu sorgulamaları yapar zaman zaman. Cevap bulmaya çalışır. Bulamayınca da düşünmekten vazgeçer. 2400 yıl öncesine götürmek istiyorum sizi. 2400 yıl önce Platon “Devlet” isimli bir eser yazdı. Devlet adlı eserin 7. kitabında mağara alegorisinden bahseder. Hayatın anlamını sorgulatacak bir alegori ortaya koyar.
Peki nedir mağara alegorisi?
Kısaca bahsedelim. Bir mağaranın içinde dışarıdan gelen ışığa arkaları dönük olarak ömürlerini geçirmiş insanların tek gördükleri önlerine vuran hayvan, insan ve nesne gölgeleridir. Gerçek olanları görmemiş bu insanlar için tek gerçeklik bu gölgelerdir. Mağarada hapis olan insanlardan biri bir gün aniden serbest kalır. Işık ile tanışır. Işık ve gerçekle tanışan bu kişinin gözleri neredeyse körlük yaşar. Işığa alıştıkça, gerçekleri gördükçe şimdiye kadar gerçek sandığı gölgelerin aslında gerçek olmadığını ve gerçek sandıklarının birer karanlık yansıması olduğunu anlar. Hayatın gerçeğini anlayan bu kişi mağaraya dönüp diğer insanlara gölgelerin sahte olduğunu anlatır. Asıl gerçeklerin dışarı olduğunu anlatır. Ancak dışarıyı hiç görmemiş olan mağara halkı anlatılanları anlayamaz.İdrak edemez.
Mağaradan çıkan insan, gerçeği gördüğü için artık gölgelerle yetinmeyecek, gerçeklerle yüzleşmeye başlayacaktır. Mağaradan çıkan insan yeni bir insandır. Değişen düşünce durumu ve algı dünyası içinde olayları yorumlayarak en doğru gerçekliğe ulaşabilmek için çaba harcayacaktır.
Mağaradan çıkabilmek, mağaranın konforunu terk edebilmek aslında hiç de kolay değildir. Çünkü insanların çoğu şüphe etmek ve sorgulamak yerine kendilerine sunulan gerçekliği kabul eder. Böylesi daha kolaydır. Platon mağaradan çıkan insanı filozof, mağaradakileri de halk olarak görür. Mağaradan çıkan insanın dışarıdaki hayatı mağaradakilere anlatıp inandırması ne kadar zorsa, halkı aydınlatmaya çalışan filozofun da işi o kadar zordur. Mağaradakiler mağaradan çıkmaya çok zor ikna olurlar. Matrix filminde de mağara alegorisine benzeyen bir konu işlenir aslında. Matrix’in içinde olduğunu bildiği halde bunu benimseyen insanlar vardır. Günümüzde de insanın olduğu her alanda benzer durum mevcuttur. Çünkü; hayat adil değil. Herkes eşit değil! Dışarı çıkan insanlara karşı bir güven sorunu var. Dışarıdaki hayatın güzel olduğunu söyleyen insanlara karşı bir güven sorunu var. Her türlü aydınlanma bir değişim içerir. Konu karanlık bir mağaradan çıkmak bile olsa bir paradigmayı terk etmek insanlar için çok zordur. Gerçeği görmek değişmek istemek, alışkanlıklardan vazgeçmek cesaret ve korkusuzluk ister.
Umarım bir gün herkes mağaradan çıkmak isteyecek kadar cesur olur, mağara dışındakilere zihnini açar…
Özge DEMİR